Tradycja na głowie

Zapewne każdy z nas słyszał kiedyś o czapce studenckiej. Nawet jeśli sami nie nosiliśmy jej w trakcie trwania studiów, mogliśmy spotkać innych studentów w tym nakryciu głowy – chociażby na wiosennych pochodach z okazji Juwenaliów, majowego święta studentów. Miało ono swój początek w Krakowie już w XV wieku. Sam zwyczaj noszenia czapki studenckiej pochodzi jednak z wieku XIX i czerpie z tradycji niemieckich mundurków szkolnych. Czapka miała za zadanie wyróżniać studentów wśród reszty mieszkańców miasta, pełniła też funkcję spajającą młode uniwersyteckie środowisko. W latach 30. I 40. XX wieku czapka studencka była symbolem przynależności do dość elitarnego świata, nie każdy bowiem mógł sobie w owym czasie pozwolić na studiowanie. Po wydarzeniach roku 1968 komunistyczne władze zakazały noszenia czapek studenckich, jako elementu integrującego studentów i stanowiącego ich znak rozpoznawczy. Tylko śmiałkowie, chcąc sprowokować milicję, nosili czapki dla solidarności z represjonowanymi.

Symbol przynależności

Najbogatszą tradycję noszenia czapek studenckich ma najstarsza polska uczelnia – Uniwersytet Jagielloński. Każdy z 16 wydziałów uniwersytetu ma swój własny kolor tego nakrycia głowy. Tak samo jest w przypadku innych polskich uczelni. Czapki studenckie są również noszone w innych krajach Europy. Na UJ czapki studenckie mają takie same kolory, jak profesorskie togi. O przynależności studenta do większej grupy świadczy nie tylko sam fakt noszenia czapki i jej kolor, ale także to, co do swojej czapki przypnie. Przyczepia się różne elementy: symbole uczelni, miasta rodzinnego czy znaczki pochodzące z miejsc, które się odwiedziło. Nie bez znaczenia jest to, w której części czapki je umieścimy. Po prawej stronie jest miejsce na rzeczy osobiste: przypinki z podróży i inne ważne dla nas symbole. Środek to „część święta”. Tutaj przypina się elementy związane z uczelnią i miastem. Lewa strona to miejsce na oznaczenia związane z Bractwem Czapki Studenckiej, które funkcjonuje na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W czapce przez miasto

Czapka studencka ma na celu przede wszystkim integrację: międzyrocznikową, międzywydziałową, a także międzyuczelnianą. Obyczaj ten, wstrzymany po roku 1968, powrócił do łask za sprawą pewnego studenta medycyny UJ. Wyjechał on na praktyki studenckie do Belgii i Francji i zobaczył, że tradycja czapki studenckiej jest tam silnie kultywowana. Kiedy wrócił do Polski, postanowił przywrócić i tutaj dawny studencki zwyczaj. W 2009 roku razem z kolegą założył Bractwo Czapki Studenckiej. Dziś może do niego wstąpić każdy ze studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego i dumnie nosić czapkę na ulicach Krakowa i nie tylko. Starsi mieszkańcy cieszą się, kiedy widzą studentów w tym nakryciu głowy, mówią o reaktywacji tradycji – młodsi i turyści chętnie pytają o ten element stroju.

Źródła: